Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh trả lời báo chí về việc Việt Nam trúng cử Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. (Ảnh: Tuấn Anh)

Xin Phó Thủ tướng cho biết ý nghĩa của kết quả bỏ phiếu vừa qua?

Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) tại New York đã bầu Việt Nam trở thành thành viên Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ nhiệm kỳ 2020-2021.

Việc trúng cử với số phiếu cao kỷ lục trong 75 năm phát triển của LHQ (192/193 phiếu) thể hiện các nước hết sức coi trọng vai trò, vị thế, uy tín của Việt Nam và đặc biệt là khả năng đóng góp vào công việc chung của thế giới khi Việt Nam tham gia vào HĐBA. Tại LHQ, HĐBA là cơ quan có vai trò hàng đầu trong việc bảo vệ hòa bình và an ninh thế giới. Với việc tham gia HĐBA, Việt Nam sẽ tham gia vào cơ chế toàn cầu quan trọng nhất trong lĩnh vực bảo đảm hòa bình và an ninh, góp phần giải quyết các cuộc xung đột trên thế giới.

Xin Phó Thủ tướng cho biết những ưu tiên của Việt Nam khi đóng góp vào chương trình nghị sự của HĐBA?

HĐBA LHQ có vai trò hết sức quan trọng trong việc xử lý những vấn đề toàn cầu, đặc biệt là hòa bình và an ninh. Do đó, Việt Nam sẽ có những đóng góp trên cơ sở các chương trình nghị sự của HĐBA.

Ưu tiên của Việt Nam là tăng cường hơn nữa vai trò của chủ nghĩa đa phương, thể hiện mong muốn thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, tinh thần tôn trọng Luật pháp quốc tế, giải quyết các vấn đề toàn cầu, vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh. Đó là mục đích cao nhất mà Việt Nam mong muốn đóng góp vào HĐBA LHQ.

Đương nhiên, HĐBA sẽ giải quyết rất nhiều vấn đề. Với vai trò, kinh nghiệm của mình, Việt Nam mong muốn đóng góp vào các chủ đề như giải quyết sau xung đột; vấn đề phụ nữ, trẻ em trong xung đột; xử lý bom mìn sau xung đột. Qua quá trình tham gia, Việt Nam thấy đây là những vấn đề quan trọng và là những ưu tiên của Việt Nam khi tham gia HĐBA. Khi tham gia HĐBA, mục đích của Việt Nam còn là xây dựng môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực và thế giới, qua đó đảm bảo một môi trường hòa bình cho Việt Nam, thuận lợi cho phát triển đất nước

Thưa Phó Thủ tướng, sau khi trúng cử, đâu sẽ là những lợi ích thiết thực cho Việt Nam và đâu sẽ là những thách thức mà Việt Nam phải đối mặt khi đảm nhiệm vị trí này?

HĐBA LHQ có 15 thành viên, trong đó có 5 thành viên thường trực và 10 thành viên không thường trực. Điều quan trọng nhất tại đây là sự phối hợp, hợp tác của các nước thành viên không thường trực và thường trực để giải quyết những vấn đề, đảm bảo các vấn đề đưa ra giải quyết đạt được đồng thuận tốt nhất.

Trong thời gian vừa qua, một kinh nghiệm trong HĐBA là trên 90% các vấn đề được giải quyết, thông qua bằng đồng thuận, điều đó đảm bảo cho việc thực hiện các nghị quyết của HĐBA có hiệu quả cao hơn.

Khi những nghị quyết của HĐBA không đạt được thống nhất hoặc có sự phủ quyết của một thành viên thường trực HĐBA có nghĩa rằng, trong HĐBA tồn tại sự khác biệt, thậm chí là chia rẽ. Đây là điều Việt Nam cần tránh. Đặc biệt, Việt Nam phải có sự phối hợp tốt với các nước thành viên thường trực cũng như thành viên không thường trực khác để tạo được sự đồng thuận tốt nhất ở các vấn đề. Bất cứ một nước thành viên nào của HĐBA đều phải thể hiện quan điểm trên tất cả các vấn đề được đưa ra, do vậy, chúng ta cần nghiên cứu kỹ lưỡng cũng như ra quyết định chính xác.

Xin Phó Thủ tướng cho biết ý nghĩa của việc Việt Nam tham gia ứng cử vai trò Ủy viên không thường trực HĐBA?

Việc Việt Nam quyết định tham gia ứng cử làm thành viên HĐBA LHQ cũng là thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước ta. Đó là chủ trương của Đại hội Đảng lần thứ XII, theo đó Việt Nam tích cực, chủ động hội nhập quốc tế.

Việc tham gia HĐBA cũng thể hiện tinh thần của Chỉ thị số 25-CT/TW của Ban Bí thư về việc đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030. Việt Nam tham gia vào những vấn đề có thể giải quyết cũng như sẵn sàng dẫn dắt, làm trung gian hòa giải trong những vấn đề quốc tế và khu vực quan trọng.

Phó Thủ tướng đánh giá như thế nào về những nỗ lực của ta để đạt được kết quả đáng mừng này?

Quyết định tham gia HĐBA là quyết định quan trọng, thể hiện vai trò, vị thế của Việt Nam nhưng đồng thời cũng thể hiện trách nhiệm của Việt Nam là thành viên trong LHQ, thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Chúng ta tham gia vào HĐBA để có những đóng góp vào các vấn đề quan trọng nhất hiện nay của thế giới là duy trì được hòa bình, an ninh và ổn định.

Đây cũng là lần thứ 2 Việt Nam tham gia vào HĐBA. Sự tham gia, đóng góp của Việt Nam trong nhiệm kỳ đầu tiên, năm 2008-2009, đã được các thành viên LHQ công nhận. Do vậy, lần này khi Việt Nam ứng cử ĐHBA LHQ cũng đã có được sự tín nhiệm của các nước thành viên LHQ.

Nhưng điều đó không có nghĩa Việt Nam trúng cử một cách nghiễm nhiên, đây là một quá trình trong vòng 10 năm qua chúng ta đã hết sức quyết liệt vận động để trúng cử với số phiếu cao nhất, với tư cách là một ứng cử viên duy nhất của nhóm châu Á – Thái Bình Dương tham gia vào HĐBA.

HĐBA là tổ chức có vai trò hết sức quan trọng, các thành viên LHQ đều mong muốn có thể ứng cử để trở thành thành viên của HĐBA nhưng không phải nước nào cũng có thể ứng cử và trúng cử. Việc cạnh tranh vào HĐBA là sự cạnh tranh hết sức quyết liệt giữa các nước trong cùng một nhóm.

Trong lịch sử đã có những cuộc bầu cử với hơn 140 vòng mà không bầu được thành viên của nhóm nước đó để trở thành thành viên của HĐBA. Cũng có những đại diện của nhóm nước ra tranh cử nhưng qua rất nhiều vòng không đạt được số phiếu 2/3 cần thiết, 2 nước đó phải chia nhau mỗi nước một nhiệm kỳ. Điều đó nói lên rằng, thành quả Việt Nam là ứng cử viên duy nhất của nhóm châu Á – Thái Bình Dương và được bầu với số phiếu rất cao vào HĐBA là nỗ lực, quyết tâm rất lớn của chúng ta.

Trong 10 năm qua chúng ta cũng gặp những tình huống nhiều nước trong khu vực muốn ra tranh cử nhưng bằng nhiều hình thức, cách tiếp cận vận động để cuối cùng chúng ta là thành viên duy nhất. Điều đó cho thấy uy tín, vị trí, vai trò của Việt Nam và khả năng đóng góp của Việt Nam cho HĐBA đã tạo ra được sự thống nhất trong nhóm các nước châu Á – Thái Bình Dương đề cử Việt Nam.

Năm 2020, Việt Nam cũng sẽ là Chủ tịch luân phiên của ASEAN, chúng ta sẽ vận dụng cơ hội khi đảm nhận vai trò kép như thế nào, thưa Phó Thủ tướng?

Đúng là năm 2020, theo cơ chế luân phiên, Việt Nam sẽ là Chủ tịch ASEAN, đồng thời cũng bắt đầu một nhiệm kỳ của HĐBA. Điều thuận lợi là Việt Nam có thể đóng góp vào kết nối quan hệ giữa tổ chức LHQ hay HĐBA với các tổ chức khu vực. Đây cũng là một quan tâm trong LHQ để tăng cường sự phối hợp giữa LHQ với các tổ chức khu vực. Với vai trò Chủ tịch ASEAN, Việt Nam có vị trí để đề xuất, thúc đẩy vấn đề này.

Đương nhiên, 2020 sẽ là năm hết sức bận rộn, khó khăn và nhiều công việc phải làm khi chúng ta cùng lúc đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN và nếu như theo luân phiên, tháng 1 năm 2020, Việt Nam sẽ làm Chủ tịch HĐBA. Điều đó có nghĩa Việt Nam sẽ phải làm gấp đôi khối lượng công việc.

Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!